GENERATYWNA SZTUCZNA INTELIGENCJA (GENAI)

Sztuczna inteligencja (AI) jest systemem opartym na maszynie, który został zaprojektowany do działania na różnych poziomach autonomii i który może, przy zdefiniowanych lub domniemanych celach, generować dane wyjściowe, takie jak prognozy, rekomendacje, zalecenia lub decyzje, które wpływają na środowisko fizyczne lub wirtualne (OECD, 2023)

Generatywna AI (GenAI) to system sztucznej inteligencji, który jest wykorzystywany do tworzenia, na podstawie danych, na których został przeszkolony, nowych treści, o szerokim zakresie zastosowania takich, jak np. tekst, obraz, film, muzyka czy kod, które są łudząco podobne do tych stworzonych przez ludzi.  
 

ChatGPT - https://chat.openai.com/ 
Gemini - https://gemini.google.com/app  
Copilot – https://copilot.cloud.microsoft/ 
Perplexity - https://www.perplexity.ai/  
Adobe Firefly - https://firefly.adobe.com/ 
Midjourney - https://www.midjourney.com/home   
Runway - https://runwayml.com/ 
Canva - https://www.canva.com/pl_pl/generator-obrazow-ai/ 
Heygen - https://www.heygen.com/ 
ElevenLabs - https://elevenlabs.io/  
Suno - https://suno.com/    
Gamma - https://gamma.app 

Szczegółowe zasady dotyczące wykorzystania narzędzi GenAI w pracach zaliczeniowych i dyplomowych zostały określone w Zarządzeniu nr 106 Rektora Uniwersytetu Łódzkiego z dnia 19.07.2024 r. w sprawie  korzystania z systemów sztucznej inteligencji w procesie kształcenia i dyplomowania w Uniwersytecie Łódzkim. 

Wśród najczęściej wymienianych ograniczeń wskazuje się na brak znajomości najnowszych informacji, publikacji czy regulacji prawnych, a także specyfiki wynikającej z różnic kulturowych (np. zawiłości i kontekstowość języka polskiego), brak oryginalności sugerowanych odpowiedzi (schematyczność), bias technologiczny czy halucynowanie modeli. Ograniczenia mogą także wynikać z niskiego poziomu umiejętności osób posługujących się poszczególnymi narzędziami GenAI (np. w zakresie prompt engineeringu). Dlatego warto pamiętać, że praca z narzędziami generatywnej AI jest procesem opartym na wielu iteracjach i wymaga weryfikacji uzyskanych efektów pracy (np. informacji). 

Wśród przykładów nieetycznego wykorzystania narzędzi GenAI niewątpliwie należy wskazać brak transparentności, w tym np. przedstawianie wygenerowanych materiałów jako swoich własnych, wykorzystywanie sztucznej inteligencji do manipulacji danymi lub celowego wprowadzania w błąd, a także naruszania praw osób trzecich.   

Tak, narzędzia GenAI wykorzystywane odpowiedzialnie, mogą sugerować np. poprawki gramatyczne, stylistyczne czy edycyjne, ale ostateczna wersja materiałów powinna odzwierciedlać autorski wkład nauczyciela akademickiego.

Tak, ale pod warunkiem, że narzędzia GenAI są traktowane jako wsparcie (np. do generowania pomysłów przygotowywanego studium przypadku, jego struktury, opisu poszczególnych zadań dla studentów), a finalny tekst case study jest autorskim opracowaniem nauczyciela akademickiego, zgodnie z zasadami etyki. Wskazane jest transparentne informowanie o sposobie i zakresie wykorzystanych konkretnych narzędzi generatywnej AI np. „Wygenerowano za pomocą [nazwa narzędzia]”. 

Tak, narzędzia GenAI mogą pomóc w przygotowywaniu układów graficznych slajdów, generowaniu ilustracji wspierających wizualnie omawiany materiał, budowaniu treści slajdów - pod warunkiem, że wkład sztucznej inteligencji zostanie w sposób transparentny  oznaczony np. „Wygenerowano za pomocą [nazwa narzędzia]”. Warto też pamiętać, że GenAI ma wspierać nauczycieli akademickich, a nie ich zastępować. Jednym z narzędzi pozwalających generować prezentacje jest Gamma (https://gamma.app) 

Tak, narzędzia GenAI mogą  zostać wykorzystane jako wsparcie na etapie tłumaczenia materiałów dydaktycznych, jednak za każdym razem należy weryfikować jakość tłumaczenia, zwłaszcza w sytuacjach, gdy opracowanie zawiera specjalistyczne słownictwo, wymagające precyzji i jednoznaczności sformułowań. 

Aby dbać o poufność i bezpieczeństwo danych, korzystając z narzędzi GenAI należy sięgać tylko po te narzędzia, do których uczelnia ma wykupione licencje. Ponadto nie wolno wprowadzać danych wrażliwych i poufnych do publicznych narzędzi GenAI. Wskazane jest wyłączenie opcji przekazywania własnych danych do modelu.

Istnieją na rynku narzędzia dedykowane do wykrywania treści generowanych przez GenAI, tzw. detektory AI. Jednak wynik ich pracy oparty jest jedynie na prawdopodobieństwie, co może prowadzić do błędnych wyników (fałszywie pozytywnych lub fałszywie negatywnych wskazań). Opracowanie narzędzi detekcji, które byłyby nieomylne jest obecnie praktycznie niemożliwe, dlatego też wykorzystywanie detektorów AI w celu weryfikacji prac dyplomowych czy zaliczeniowych ma charakter dobrowolny. Obecnie jedynym dopuszczalnym na UŁ narzędziem detekcji jest JSA (checkbox: Analiza SI, zaznaczana każdorazowo samodzielnie przez nauczyciela akademickiego). W uczelni trwają obecnie prace nad przygotowaniem zaleceń w zakresie weryfikacji prac dyplomowych czy zaliczeniowych pod kątem wykorzystania narzędzi GenAI, z jednoczesnym uwzględnieniem procedury odwoławczej dla studentów. 

Wszelkie pytania dotyczące GenAI na Wydziale Zarządzania można kierować pod adres mailowy: genai@uni.lodz.pl 

 
Osoby odpowiedzialne za aspekty dotyczące problematyki GenAI na Wydziale Zarządzania UŁ:
- dr hab. Tomasz Czapla, prof. UŁ – Prodziekan ds. nauki i rozwoju 
- dr Dominika Kaczorowska-Spychalska, prof. UŁ – doradca Dziekana Wydziału Zarządzania ds. AI i edukacji cyfrowej

Niestety nie. Generatywna AI może czasem generować błędne lub nieprecyzyjne informacje, a także materiały stronnicze, dlatego konieczna jest weryfikacja tworzonych przy jej wykorzystaniu treści.

Nie, narzędzia GenAI mają charakter wspomagający i nie powinny być formą zastąpienia wiedzy, doświadczenia i interakcji nauczycieli akademickich. 

Tak, GenAI może okazać się pomocna przy tworzeniu pytań testowych, opisowych czy innych form zadań egzaminacyjnych opartych na własnych materiałach dydaktycznych. Ostateczna wersja materiałów powinna jednak odzwierciedlać autorski wkład nauczyciela akademickiego. 

Sugeruje się transparentność w zakresie posługiwania się narzędziami GenAI. W tym celu wskazane jest oznaczanie treści i materiałów wygenerowanych przy wykorzystaniu GenAI, np. „Wygenerowano za pomocą [nazwa narzędzia]”.   

Ze względu na fakt, że wydawnictwa traktują obecnie w zróżnicowany sposób kwestie wykorzystania narzędzi GenAI w publikowanych monografiach i artykułach naukowych, przyjęliśmy zasadę, że autor zobowiązany jest przestrzegać wytycznych przyjętych przez poszczególne wydawnictwa. Przykładem takich regulacji są wytyczne opublikowane przez wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego:
https://press.uni.lodz.pl/index.php/wul/ai_policy   

Wykorzystanie narzędzi GenAI w pracy naukowej budzi szereg obaw i wątpliwości o charakterze etycznym. Dotyczy to chociażby: transparentności, poszanowania własności intelektualnej czy zapewnienia uczciwości naukowej, w tym w kwestii rzetelności badań i odpowiedzialności naukowca. Dlatego warto zapoznać się z następującymi materiałami:

Guidance for generative AI in education and research (UNESCO)
https://www.unesco.org/en/articles/guidance-generative-ai-education-and-research  

Guidelines on the responsible use of generative AI in research developed by the European Research Area Forum (European Comission)
https://research-and-innovation.ec.europa.eu/document/2b6cf7e5-36ac-41cb-aab5-0d32050143dc_en  

Niestety ta kwestia nie podlega obecnie regulacji na gruncie prawa polskiego, co rodzi szereg wątpliwości. Z punktu widzenia ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, autorem (twórcą) utworu, podlegającego ochronie na podstawie praw autorskich jest osoba (człowiek), nie AI/GenAI. Co więcej, decydując o zakresie wykorzystania tak wygenerowanych materiałów wskazane jest zapoznanie się z warunkami wskazanymi w licencjach dla poszczególnych narzędzi.